Βρεφική δυσφαγία, ορίζεται η κατάσταση κατά την οποία η διαδικασία του θηλασμού, παρακωλύεται από δομικές ή και λειτουργικές ανωμαλίες, ψυχογενείς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι εκτιμήσεις για προβλήματα σίτισης, κυμαίνονται από 25-45% σε παιδιά με φυσιολογική ψυχοκινητική ανάπτυξη και φτάνουν έως και στο 85% στα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτιστικό φάσμα).
Η ομαλή σίτιση και κατάποση είναι ζωτικής σημασίας για την φυσιολογική ανάπτυξη του βρέφους και οι πρώτοι 12 μήνες είναι σημαντικοί για την ολοκλήρωση της διαδικασίας αυτής. Κατά την τυπική ανάπτυξη της θηλαστικής κίνησης και κατάποσης σε νεογνά, περιμένουμε τα εξής στάδια:
- Εμφάνιση του αντανακλαστικού αναζήτησης (ερεθίζοντας την περιοχή εξωτερικά του στόματος, το νεογνό αναζητά αντανακλαστικά το ερέθισμα)
- Μαζικές περισταλτικές κινήσεις της γλώσσας (rooting)
- Κίνηση της κάτω γνάθου, με σκοπό την συμπίεση και την αποσυμπίεση
Σε τελειόμηνα νεογνά, το μοτίβο της θηλαστικής κίνησης εμφανίζεται ως: Απομύζηση- Κατάποση- Αναπνοή. Η θηλαστική κίνηση σχετίζεται επίσης με την εξής αντανακλαστική ακολουθία:
- Αντανακλαστικό αναζήτησης (στροφή της κεφαλής και άνοιγμα στόματος)
- Αντανακλαστικό θηλασμού (περισταλτική κίνηση της γλώσσας)
- Αντανακλαστικό δήξεως (κίνηση της γνάθου σε μορφή συμπίεσης και αποσυμπίεσης)
- Αντανακλαστικό εξεμέσεως (προοδευτική απευαισθητοποίηση ενδοστοματικά)
Οι περιπτώσεις οι οποίες θα πρέπει να σας απασχολήσουν για μη φυσιολογική σίτιση και κατάποση είναι αν:
- Το παιδί παρουσιάζει έντονη έκταση και δυσκαμψία του σώματος κατά την διάρκεια του γεύματος
- Η διάρκεια του γεύματος διαρκεί πάνω από 30 λεπτά
- Υπάρχουν επεισόδια πνιγμού
- Παρουσιάζεται βήχας, εμετοί ή αναγωγή του φαγητού
- Υγρή ποιότητα φωνής/κλάματος
- Άρνηση θηλασμού
- Απουσία αναζήτησης
- Κακός ρυθμός απομύζησης-κατάποσης-αναπνοής
- Άρνηση κατάποσης
- Μη φυσιολογική αντίδραση σε στοματικό ερεθισμό
- Διαφυγή γάλακτος από την μύτη
- Εισρόφηση
- Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση
- Ανατομικές ιδιαιτερότητες στην στοματική κοιλότητα
Οι διαταραχές αφορούν συνήθως την στοματική φάση της κατάποσης, αλλά ενδείκνυται η ανίχνευση και η διάγνωση όλων των σταδίων κατάποσης. Ο ρόλος του λογοθεραπευτή στις περιπτώσεις βρεφικής δυσφαγίας είναι να εμηνεύσει τα συμπτώματα της δυσφαγίας, να παρατηρήσει την σίτιση, την θέση και την συμπεριφορά του παιδιού, καθώς και τον τρόπο που το ίδιο επεξεργάζεται την τροφή.
Απαραίτητος είναι επίσης ένας λεπτομερής στοματοπροσωπικός έλεγχος αλλά και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των απεικονιστικών εξετάσεων σε συνεργασία με τον υπεύθυνο γιατρό. Ένας έμπειρος λογοθεραπευτής πρέπει να είναι σε θέση να προτείνει εξατομικευμένη θεραπευτική παρέμβαση και να φροντίζει για την μετάδοση της παρέμβασης σε όλα τα άτομα που εμπλέκονται στην σίτιση του παιδιού.
