Αναπτυξιακή Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού (Α.Δ.Σ) ή αλλιώς κάποιες από τις συνηθέστερες μορφές όπου μπορούμε να το συναντήσουμε είναι ως Αναπτυξιακή Δυσπραξία, σύνδρομο ‘άτσαλου παιδιού’, Αδεξιότητα.
Ορισμός: Η Α.Δ.Σ είναι έλλειμμα κατά την ανάπτυξη του κινητικού συντονισμού, σε βαθμό που επηρεάζει αρνητικά την σχολική πρόοδο και τις δραστηριότητες καθημερινής ζωής.
Μπορεί να εμφανίζεται απομονωμένο ή να συνυπάρχει με άλλες διαταραχές όπως μαθησιακές δυσκολίες και σύνδρομο Ελλειμματικής Προσοχής .
Πρόσφατα έχει αρχίσει να δίνεται μεγαλύτερη προσοχή σε παιδιά με κινητικές δυσκολίες που παλαιότερα θα χαρακτηρίζονταν αδέξια αλλά πλέον αναγνωρίζονται ότι πάσχουν από Α.Δ.Σ . Στο παρελθόν αυτά τα παιδιά δεχόντουσαν λίγη προσοχή από ειδικούς κυρίως επειδή υπήρχε η πεποίθηση πως θα ξεπερνούσαν τις δυσκολίες με το χρόνο. Είναι πλέον αποδεκτό ότι αυτή η έλλειψη κινητικού συντονισμού επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα της συναισθηματικής, ψυχολογικής και κοινωνικής ζωής τους.
Συνήθως ο πρώτος ειδικός που θα απευθυνθούν οι γονείς είναι ο φυσικοθεραπευτής, λόγω κυρίως των κινητικών δυσκολιών. Ο φυσικοθεραπευτής καλείται να παρατηρήσει τις κινητικές ικανότητες και να κάνει ερωτήσεις ‘κλειδιά’ όσον αφορά στην ανάπτυξη και στις κινητικές δεξιότητες του παιδιού. Πολύ σημαντικό είναι να διαφοροποιήσει/διακρίνει μοτίβα ή αλλιώς πρότυπα κινητικής συμπεριφοράς τα οποία είναι χαρακτηριστικά διαφόρων καταστάσεων ή παθήσεων και να παραπέμψει στον αναλόγως εξειδικευμένο ιατρό με σκοπό την έγκαιρη διάγνωση και παρέμβαση.
Αξίζει να γίνει αναφορά στις σημαντικότερες παθήσεις των οποίων κάποιες φορές η κλινική εικόνα μπορεί να είναι παρεμφερής με του Α.Δ.Σ :
- Σε ένα μικρό παιδί μπορούμε να παρατηρήσουμε την ύπαρξη στοιχείων αυξημένου ή αυξομειωμένου μυϊκού τόνου. Τέτοιες αποκλίσεις στο μυϊκό τόνο μπορεί να είναι ενδεικτικές Εγκεφαλικής Παράλυσης.
- Σε περίπτωση συνολικότερης κινητικής καθυστέρησης με βάση τη φυσιολογική ανάπτυξη τότε πιθανώς να οφείλεται σε μια αναπτυξιακή διαταραχή.
Για ένα παιδί στην προσχολική ή σχολική ηλικία θα ερευνήσουμε την ιστορία της έλλειψης συντονισμού, δηλαδή, αν υπάρχουν δυσκολίες από πολύ μικρότερες ηλικίες και αν φαίνεται πως οι δυσκολίες αυξάνουν με τον καιρό ή χάνονται κινητικές δεξιότητες που είχαν προηγουμένως κατακτηθεί. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει η υποψία για μυϊκή δυστροφία.
Εάν το παιδί δεν έχει δείγματα όπως τα παραπάνω αλλά παρόλα αυτά παρουσιάζει έλλειψη συντονισμού στην κίνησή του ή οι κινητικές του δεξιότητες είναι ανώριμες τότε ενδέχεται να έχει Α.Δ.Σ .
Παιδιά με χαρακτηριστικά του Α.Δ.Σ μπορεί συχνά να χαρακτηρίζονται από τους γύρω τους ως αδέξια και έχουν γνωρίσματα ελαφρώς ανώριμης κινητικής ανάπτυξης. Συχνά παρατηρείται ότι έχουν δυσκολία σε σχέση με τους συνομηλίκους τους στο κουτσό, το σκοινάκι, τα άλματα και τα παιχνίδια ισορροπίας. Δυσκολίες κάποιες φορές παρουσιάζονται και στη λεπτή κίνηση όπως στην καλλιγραφία , στο κόψιμο με ψαλίδι, το δέσιμο κορδονιών, τα κουμπιά, στο πέταγμα και πιάσιμο μπάλας με ακρίβεια, τη χρήση φερμουάρ όπως και στο να μάθουν ποδήλατο.
Ένας άλλος τομέας στον οποίον παρουσιάζονται δυσκολίες είναι οι οργανωτικές ικανότητες. Για τον λόγο αυτό, μπορεί στο σχολείο να φαίνεται πως έχουν ελλειμματική προσοχή και να αποσύρονται από τη συμμετοχή σε ομαδικά παιχνίδια και αθλητικές δραστηριότητες από νεαρή ηλικία.
Συχνά παρουσιάζουν έντονη ανάπτυξη στο λόγο αλλά φαίνονται ανώριμα κοινωνικά και μπορεί να εμφανίζουν προβλήματα συναισθηματικά ή συμπεριφορικά.
Διαγνωστικά Κριτήρια:
Α) Η απόδοση σε καθημερινές δραστηριότητες που απαιτούν κινητικό συντονισμό υπολείπονται σημαντικά αυτής που αναμένεται στην εκάστοτε ηλικία. Αυτό μπορεί να εκφράζεται με: καθυστερημένη κατάκτηση κινητικών στόχων, όπως μπουσούλημα, κάθισμα, περπάτημα, ή στην καθημερινότητα μέσω χαρακτηριστικών όπως το να πέφτουν πράγματα από τα χέρια, χαμηλή απόδοση στα αθλήματα, κακό γραφικό χαρακτήρα και αδεξιότητα στις κινήσεις.
Β) Οι δυσκολίες που περιγράφονται στο κριτήριο Α) εμποδίζουν σημαντικά την ακαδημαϊκή πρόοδο και τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.
Γ) Οι προαναφερθείσες δυσκολίες δεν οφείλονται σε άλλα παθολογικά αίτια όπως π.χ. εγκεφαλική παράλυση, μυϊκή δυστροφία, διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή (ΔΑΔ).
Δ) Σε περίπτωση που συνυπάρχει με νοητική καθυστέρηση, οι κινητικές δυσκολίες να είναι εντονότερες.
Στις περιπτώσεις Γ) και Δ), η διάγνωση πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένο ιατρό.
(APA Diagnostic and Statistical Manual, 2000; pp 56-58)
Συχνότητα: 5-6% του πληθυσμού σε παιδιά σχολικής ηλικίας με μεγαλύτερη συχνότητα στους άρρενες.
Για περισσότερες πληροφορίες: Missuna, C. Rivard, L. & Barlett, D. (2003) Early identification and risk management of children with developmental coordination disorder. Pediatric Physical Therapy, 15, 32-38.
Κλινικά Χαρακτηριστικά παιδιών με ΑΔΣ:
- Έλλειψη συντονισμού /αδεξιότητα
- Δυσκολία στη γραφή και αντιγραφή
- Δυσκολία στην έγκαιρη ολοκλήρωση σχολικών εργασιών
- Ανάγκη για εντονότερη προσπάθεια και συγκέντρωση σε δραστηριότητες που εμπεριέχουν κινητικό μέρος
- Δυσκολία σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής
- Δυσκολία στα αθλήματα και στη παιδική χαρά (το τελευταίο παιδάκι που διαλέγουν στις ομάδες)
- Δυσκολία στην απόκτηση νέων κινητικών ικανοτήτων
- Έλλειψη ενδιαφέροντος για αθλητικές και σωματικές δραστηριότητες
Για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση των παιδιών με ΑΔΣ, πέρα από τον φυσικοθεραπευτή είναι καλό να παραπέμπονται και σε εργοθεραπευτή καθώς συχνά επηρεάζεται και η λεπτή κίνηση, οι κοινωνικές δεξιότητες και η ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης. Τέλος είναι σημαντικό η οικογένεια να επισκεφθεί και τον παιδίατρο ή παιδονευρολόγο ώστε να αποκλειστούν άλλες παθήσεις που μπορεί να προκαλούν τα ίδια συμπτώματα.
Βιβλιογραφία:
C.Missiuna, L.Rivard, Children with DCD: Role of the Physical therapist
